حایل قلب

معناى آیۀ شریفۀ: "إن اللَّه یَحولُ بَیْنَ المَرءِ وَ قَلبِه" چیست؟

یحول: از ریشۀ "حول"، به معناى واسطه شدن شى‏ء میان دو چیز است. وقتى سخن از حایل شدن به میان مى‏آید؛ یعنى اولاً: باید دو چیز وجود داشته باشد که شى‏ء سوّمى بین آن دو فاصله شود. ثانیاً: بین آن دو قرب و نزدیکى وجود داشته باشد.

قلب: مراد از قلب در این آیه، همان معناى ظاهرى (عضو رئیسۀ بدن) نیست، بلکه همان گوهر مجرد ملکوتى است که انسانیت انسان به آن بستگى دارد و بسیارى از حالات روحى اعم از ادراکات حضورى یا حصولى حب و بغض و... به آن نسبت داده مى‏شود، قلبى که به فرمایش امیرمؤمنان على (ع) ظرف است و بهترین قلب‏ها، قلبى است که معارف حقه و نیت‏هاى خیر را نگاه مى‏دارد. قلبى که مایۀ شرف و فضیلت انسان بر معظم مخلوقات است، لذا حیلولت و مانع شدن، معناى مادى نداشته و امرى کاملاً تجردى و معنوى است که خداى متعال بدین وسیله مى‏خواهد حاکمیت خودش را بر تمام افکار و اعمال انسان، اعلان دارد. همچنان که در آیۀ 16 سورۀ ق، حضور تام و تمام خود را بر افکار و اعمال انسان اعلام مى‏دارد: "و نحن اقرب الیه من حبل الورید".